Czytaj więcej
8 września, w wieku 96 lat, zmarła Elżbieta II, brytyjska królowa, najdłużej panujący w historii Wielkiej Brytanii monarcha. W piątek, o 19 czasu polskiego, z orędziem do narodu wystąpił nowy król Wielkiej Brytanii, Karol III.
Matką ostatniego rosyjskiego cara Mikołaja II była księżniczka Danii Dagmara Glücksburg (później jako Maria Romanowa po ślubie z Aleksandrem III). Jej rodzona siostra Aleksandra Duńska była żoną brytyjskiego króla Edwarda VII i matką króla Jerzego V (1910-1936). Ten ostatni był bratem ciotecznym Mikołaja II, a ich dziadkiem był król Danii Chrystian IX. Te rodzinne więzi przez długie lata nie pozwalały rodzinie królewskiej odwiedzać bolszewickiej Rosji, gdzie zamordowano w 1918 roku rosyjskiego cara i całą jego rodzinę. Przynajmniej tak tłumaczyła to przez dziesięciolecia rodzina królewska. Ale kontakty z przedstawicielami radzieckich władz były. W ceremonii koronacji Elżbiety II uczestniczyli również przedstawiciele radzieckiej marynarki wojennej, a już w 1956 roku królowa zaprosiła na herbatę odwiedzającego wówczas Wielka Brytanię Nikitę Chruszczowa. Radzieckie media relacjonowały wówczas, że przywódca ZSRR przywiózł królowej mnóstwo prezentów, m.in. konia achał-tekińskiego, diamentową broszkę z szafirem i jeden obrazów Ajwazowskiego.
Przełomowym w relacjach rodziny brytyjskiej z komunistyczną Rosją był zaś lot w kosmos Jurija Gagarina 12 kwietnia 1961 roku. Podziwiany wówczas przez cały świat radziecki kosmonauta został wysłany przez Związek Radziecki z „misją pokoju” do wielu państw świat, w tym również do Wielkiej Brytanii. Oficjalnie został tam zaproszony przez organizatorów radzieckiej wystawy handlowo-przemysłowej w Londynie. Kilka dni przed wizytą nie było mowy, by sowieckiego oficera zaprosiła do siebie brytyjska królowa. Relacje między krajami były chłodne, Wielka Brytania stała po drugiej stronie barykady w trwających wówczas zimnej wojnie. Rząd brytyjski apelował do obywateli, by nie utożsamiali wizyty Gagarina z polityką prowadzoną przez ZSRR.
Czytaj więcej
Umarła królowa, niech żyje król. Elżbieta II była właściwie jedyną głową państwa, jaką znali Brytyjczycy. Karol III będzie zaś musiał się mierzyć się z pytaniami, czy podoła nowym obowiązkom. O przeszłości i przyszłości brytyjskiej monarchii mówi Jędrzej Bielecki w rozmowie z Cezarym Szymankiem.
W brytyjskiej stolicy Gagarin wylądował 11 lipca 1961 roku. Gdy został przywitany przez tłumy Brytyjczyków było już wiadomo, że wizyta zostanie potraktowana jako najważniejsze wydarzenie w kraju. Wówczas ku zdziwieniu radzieckich dyplomatów w ambasadzie ZSRR w Londynie zadzwonił telefon. Królowa Elżbieta II zaprosiła Gagarina na obiad do Pałac Buckingham 14 lipca. A to oznaczało, że brytyjska monarchini obdarzyła kosmonautę szczególnym szacunkiem, gdyż nawet Chruszczowa pięć lat wcześniej zapraszała jedynie na herbatę.
