Esmira Jafarowa: COP29: co czeka Europę?

Azerbejdżan jest krajem bogatym w ropę naftową. W 1846 roku wykonano tu pierwszy na świecie szyb naftowy przy użyciu metod przemysłowych, a w 1900 r. pochodziła stąd ponad połowa światowej produkcji ropy naftowej.

Kraj dąży obecnie do dywersyfikacji swojego miksu energetycznego, chcąc przyczynić się do wysiłków Europy na rzecz dekarbonizacji poprzez eksport czystej energii i zwiększenie udziału zielonej energii. Wspieranie czystej i zielonej energii oraz wkład do realizacji globalnych celów klimatycznych jest bardzo istotnym elementem strategii energetycznej Azerbejdżanu.

Cel: zmiany w miksie energetycznym

W ostatnich latach Azerbejdżan poczynił również ogromne postępy w zwiększaniu udziału energii odnawialnej w swoim miksie energetycznym, przyczyniając się do działań na rzecz klimatu i redukcji emisji gazów cieplarnianych. W związku z tym kraj zobowiązał się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 40 proc. do 2050 roku, demonstrując w ten sposób zdecydowane wsparcie dla globalnych celów klimatycznych.

Pomimo posiadania zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego, Azerbejdżan rozpoczął proces przechodzenia na czystą energię, któremu towarzyszy proces ekologizacji. Szacuje się, że całkowity potencjał energii odnawialnej w kraju wynosi około 157 GW na morzu oraz 27 GW wiatrowej oraz słonecznej na lądzie, z czego 10 GW energii wiatrowej i słonecznej znajduje się na wyzwolonych terytoriach po drugiej wojnie w Karabachu.

Rząd Azerbejdżanu dąży do osiągnięcia celu 30 proc. udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym do 2030 r. Jednak ostatnie wydarzenia w sektorze energii odnawialnej w Azerbejdżanie obiecują zwiększenie tego celu poprzez wykorzystanie energii wiatrowej i słonecznej. Osiągnięto porozumienia z saudyjską firmą ACWA Power i Masdar ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich w sprawie budowy elektrowni wiatrowej o mocy 240 MW i elektrowni słonecznej o mocy 230 MW, odpowiednio w Khizi-Absheron i Absheron-Baku, o łącznej mocy 470 MW. Kolejny projekt ma zostać wdrożony w wyzwolonym rejonie Jabrayil – 240 MW. Łącznie daje to 710 MW energii odnawialnej z wiatru i słońca. Oczekuje się, że instalacje wiatrowe i słoneczne pomogą zaoszczędzić miliony metrów sześciennych gazu naturalnego na eksport.

Już w styczniu 2022 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod elektrownię wiatrową, którą buduje ACWA Power. Podobnie w październiku ubiegłego roku miała miejsce oficjalna inauguracja Elektrowni Słonecznej Garadagh o mocy 230 MW, budowanej przez firmę Masdar. Tego samego dnia podpisano trzy kolejne umowy inwestycyjne, w wyniku których Azerbejdżan zamierza pracować nad stopniową produkcją do 10 gigawatów energii odnawialnej.

Azerbejdżan chce eksportować czystą energię

Azerbejdżan i jego partnerzy podjęli już kroki w kierunku budowy nowej współpracy opartej na eksporcie energii odnawialnej. Godne uwagi jest m.in. zainicjowanie korytarza energetycznego Kaspij–UE, poprzez budowę nowych projektów połączeń międzysystemowych, takich jak „Korytarz Zielonej Energii”, który obejmuje zintegrowane urządzenia do przesyłu i konsumpcji oraz podmorski kabel elektroenergetyczny na Morzu Czarnym. Początkowo studium wykonalności dla tego projektu, który łączy Azerbejdżan, Gruzję, Węgry i Rumunię (i potencjalnie Bułgarię), zostało przygotowane dla około 4 GW odnawialnych źródeł energii. Projekt ten ma duży potencjał, by dotrzeć do większych obszarów geograficznych w Europie, a także transportował większe ilości energii, przyczyniając się tym samym w jeszcze większym stopniu do bezpieczeństwa energetycznego, transformacji energetycznej w Europie, a także celów klimatycznych.

Plany Azerbejdżanu dotyczące zielonej energii znajdują również odzwierciedlenie w strategii „Azerbejdżan 2030: Narodowe priorytety rozwoju społeczno-gospodarczego”, która wymienia „czyste środowisko i zielony wzrost” wśród pięciu priorytetów krajowych na nadchodzącą dekadę. To z kolei ma ułatwić stosowanie przyjaznych dla środowiska zielonych technologii i zwiększenie udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym kraju. Ponadto 31 maja 2021 roku przyjęto ustawę o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej.

COP29 już w listopadzie

Sukces Azerbejdżanu w zakresie transformacji energetycznej i energii odnawialnej, a także wysiłki ukierunkowane na osiągnięcie celów klimatycznych zostały niedawno docenione na całym świecie. Kraj ten podczas konferencji COP28, która odbyła się na początku grudnia 2023 roku w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, otrzymał prawo do organizacji 29. sesji Konferencji Stron (COP29) Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu w dniach 11–24 listopada 2024 r. w Baku. Co więcej, rok 2024 został ogłoszony w Azerbejdżanie Rokiem Solidarności na rzecz Zielonego Świata, a celem jest „zwiększenie międzynarodowej solidarności w globalnych wysiłkach na rzecz walki ze zmianami klimatu”.

COP29 Azerbejdżan będzie gościł 70–80 tys. uczestników z całego świata. Aby ułatwić prace przygotowawcze, powołano komitet organizacyjny COP29, którego pierwsze posiedzenie odbyło się 22 stycznia 2024 roku. Otwierając pierwszą sesję komitetu, Mukhtar Babayev, minister ekologii i zasobów naturalnych Azerbejdżanu desygnowany na prezydenta COP29, podkreślił gotowość swojego kraju do konstruktywnej współpracy i dialogu z krajami, organizacjami międzynarodowymi, międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi, społeczeństwem obywatelskim, lokalnymi i międzynarodowymi mediami oraz innymi partnerami w procesie przygotowań do COP29.

Podczas Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, która odbyła się w dniach 16–18 lutego 2024 roku, Mukhtar Babayev podkreślił, że podczas COP29 Azerbejdżan będzie pozycjonował się jako pomost finansowania działań związanych ze zmianą klimatu między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się, aby przyspieszyć wysiłki na rzecz utrzymania docelowej temperatury 1,5°C. Kluczem do tego będzie ustanowienie nowego celu finansowania działań związanych ze zmianą klimatu, który odzwierciedla skalę i pilność wyzwania klimatycznego, poprzez odblokowanie tych funduszy i przekazanie ich krajom, które ich najbardziej potrzebują.