Po werdykcie festiwalu w Berlinie. Dokument cenniejszy niż fabuła

Złoty Niedźwiedź dla dokumentu „Dahomey” Mati Diop był zaskoczeniem, podobnie jak obie nagrody specjalne. Jurorzy rozminęli się z ocenami krytyków i widzów. To ich prawo, ale kilku niedocenionych tytułów żal.

Podczas ostatniej edycji Berlinale odchodzący już dyrektorzy Carl Chatrian i Mariette Rissenbeek postawili na kino bardzo różnorodne, pokazujące problemy nie tylko naszego kręgu kulturowego. Zaprosili do konkursu głównego także filmy z Azji, Ameryki Południowej, Afryki.

„Dahomey” to film o zabytkach skradzionych z Afryki

Bardziej jednak eksperymentalne od programu okazało się jury, któremu przewodniczyła aktorka Lupita Nyong’o, córka byłego kenijskiego ministra zdrowia, laureatka Oscara za rolę w „Zniewolonym” Steve’a McQueena. Po raz drugi z kolei po francuskim „Adamancie”, a trzeci w ciągu ostatnich ośmiu lat, Złotego Niedźwiedzia dostał dokument. W „Dahomey” Mati Diop rejestruje, jak z Paryża do Afryki wracają zabytki sztuki, skradzione w 1892 roku przez francuskich kolonizatorów z tytułowego Dahomeju, czyli dzisiejszego Beninu.

Czytaj więcej

Film

Berlinale. Złoty Niedźwiedź dla dokumentu „Dahomey” Mati Diop

Jury obradujące pod kierownictwem Lupity Nyong’o rozminęło się z ocenami większości krytyków.

– Powrót do afrykańskich korzeni, do części mnie, która stamtąd pochodzi jest dla mnie bardzo ważny – mówiła w Berlinie francuska reżyserka, której ojciec, muzyk, przyjechał do Paryża z Senegalu.

W filmie śledzi drogę 26 cennych dzieł sztuki z Quai Branly Museum do ich ojczyzny, do pałacu prezydenckiego w Kotonie. Ta podróż staje się pretekstem do opowieści o budzeniu się z kolonialnego snu, odzyskiwaniu samodzielności myślenia i poczucia niezależności, także szacunku dla własnej kultury, tak ważnej w procesie kształtowania narodowej świadomości. Tę historię reżyserka wspiera dyskusją studentów uniwersytetu Abomey-Calavi, ale również oddając głos rzeźbom. Dlatego sama nazywa swój film dokumentem-fantazją.

W „A Traveller’s Needs” Isabelle Huppert naucza francuskiego

Srebrnego Niedźwiedzia Grand Prix Jury zdobył Hong Sang-soo za film „A Traveller’s Needs” o Francuzce (granej przez jego ulubioną aktorkę Isabelle Huppert), która próbuje odnaleźć się w Korei ucząc języka francuskiego.

– Nie wiem, co zobaczyliście w tym filmie – powiedział na scenie reżyser, a jego uwaga wywołała śmiech. „A Traveller’s Needs” jest dość stereotypową próbą skonfrontowania wartości Azji i Europy.

Naprawdę jednak trudno zrozumieć, co jurorzy zobaczyli we francuskim apokaliptycznym dramacie science-fiction „L’Empire” Bruno Dumonta również nagrodzonym Srebrnym Niedźwiedziem. W rankingu międzynarodowych dziennikarzy najniższe oceny spośród wszystkich konkursowych filmów dostał też „Pepe” Nelsona Carlosa De Los Santos Ariasa – stylizowana na dokument opowieść martwego hipopotama z prywatnego zoo gangstera Pablo Escobara. Twórcy nie potrafili wyciągnąć z tego tematu tyle, ile Skolimowski z opowieści o osiołku w „IO”. Prestiżowa nagroda za reżyserię wydaje się tu mocno przestrzelona.

„Umieranie” to film o braku miłości

Jurorzy wyłowili z programu propozycje wyróżniające się mniej konwencjonalną formą lub innością kulturową. Odwrócili się od filmów, które najbardziej poruszyły widzów i najwięcej mówiły o świecie. Kilka z nich zauważyli przyznając nagrody indywidualne. I tak Srebrnego Niedźwiedzia za scenariusz odebrał Matthias Glasner za „Umieranie” – wiwisekcję rodziny, w której stary ojciec cierpi na demencję, matka traci siły, syn – wybitny dyrygent ma mocno skomplikowane życie prywatne, a córka jest nałogową pijaczką. Gdzieś w ich losach odbija się współczesne zagubienie człowieka.

– To jest film o braku miłości, ale został zrobiony z wielką miłością. Otworzyłem swoje serce jak nigdy wcześniej — powiedział na scenie Glasner, jednocześnie reżyser „Umierania”.