Bez strachu i polotu

Na filmy z Christianem Bale’em się czeka. Zdobywca Oscara z 2011 r. (i czterokrotnie nominowany) gra rzadziej niż wtedy, gdy dopiero zdobywał Hollywood. Dobiera role, które będą dla niego wyzwaniem czy atrakcją, ale też nie odmawia twórcom, z którymi się dobrze rozumie.

Taka więź – jak czytamy w wywiadach – łączy go ze Scottem Cooperem, z którym spotkał się na planie już po raz trzeci. Wcześniej zrobili „Zrodzonego w ogniu” (2013) i „Hostiles” (2017, brak polskiej premiery kinowej) – dość przeciętne filmy jak na wybitny dorobek tego aktora. Ich „Bielmo”, do którego prawa wyłącznej dystrybucji kupił Netflix, pokazuje, że są konsekwentni: to ich trzeci wtórny film.

Kadet Edgar Allan Poe

Wpierw jednak była powieść. Louis Bayard, nieznany dotąd w Polsce, opublikował „The Pale Blue Eye” w 2003 r. Po polsku ukazuje się dopiero teraz, równolegle z premierą ekranizacji, w przekładzie Tomasza Bieronia. Jej podtytuł zdradza to, co w tej historii najciekawsze – „Niezwykły przypadek Edgara Allana Poe”.

Bayard sięgnął do życiorysu tego poety i przypomniał, że zanim stał się najsłynniejszym amerykańskim przedstawicielem romantyzmu, próbował kariery wojskowej.

W wieku 18 lat Poe zaciągnął się do jednostki w Bostonie, podając zaniżony wiek. Później trafił do akademii wojskowej w West Point nad rzeką Hudson, 80 km od Nowego Jorku. Tam właśnie w roku 1830 rozgrywa się akcja, a kadet Poe jest jednym z głównych bohaterów.

Zaczyna się klasycznie: smutni panowie z armii przychodzą do detektywa i wiadomo, że zaraz usłyszymy o trupie. Augustus Landor (Christian Bale) jest weteranem armii i samotnikiem żyjącym w głuszy nad rzeką. Zasypia przy barmance Patsy (Charlotte Gainsbourg), ale ze snu wyrywają go koszmary i wspomnienia. Żona nie żyje, a dorosła córka go opuściła. Jakie mroki skrywa przeszłość? Spokojnie, jeszcze się dowiemy.

Landor rozwiązał wcześniej parę trudnych spraw, więc oficerowie zwracają się do niego, by wyjaśnił zagadkę samobójstwa młodego kadeta. Szybko i dyskretnie, przecież żadna armia nie lubi tego typu skandali. Tym bardziej, że w West Point uczą się przeważnie młodzieńcy z najlepszych amerykańskich rodzin wschodniego wybrzeża Ameryki.

Pobieżne wnioski, jakie wyciągnie Landor, nie uspokoją wojskowych: to nie samobójstwo, a zabójstwo. Na dodatek okrutne – chłopak konał w męczarniach, długo szamocząc się na linie.

Kiedy po kilku dniach dojdzie do kolejnego morderstwa, stanie się jasne, że w akademii grasuje seryjny morderca odwołujący się do satanistycznych rytuałów. Starszyzna wprowadza godzinę policyjną, ale młodzi i tak nic sobie z tego nie robią. Głupcy albo może wiedzą coś więcej.

Pojawiają się też rozmaite postacie drugiego planu – medyk wojskowy doktor Marquis (Toby Jones), który zaskakująco nieprecyzyjnie przeprowadził sekcję zwłok pierwszej ofiary. Ma intrygującą rodzinę: neurotyczną żoną Julię (Gillian Anderson), piękną córkę Leę (Lucy Boynton) i cholerycznego syna Artemusa (Harry Lawtey). Jest też starzec uczony w okultystycznych księgach – Jean Pepe (jedna z ostatnich ról w życiu Roberta Duvalla). No i zapowiedziany wcześniej kadet Edgar Allan Poe (Harry Melling), wyszydzany przez kolegów odludek i dziwak ze skłonnością do alkoholu.

Śmiertelna powaga

Landor dość sprawnie prowadzi śledztwo, a pomaga mu w tym Poe. Kadeci ewidentnie mają jakieś swoje tajemnice, ale z góry naciskają mundurowi: nie przeciągaj dochodzenia, dziwaku, bo w końcu usłyszy o sprawie Waszyngton i ukarze nas wszystkich za „opieszałość”.