Dzieje się tak z uwzględnieniem potrzeby zmian w sektorze energetycznym w kierunku „zielonej” transformacji, a także rozwijaniu usług finansowych i stałym podnoszeniu atrakcyjności inwestycyjnej. Stosunkowo mało znanym obszarem wśród polskich firm jest kazachski rynek finansowy, który w ostatnich latach bardzo się rozwinął, nie ustępując pod względem wprowadzanych rozwiązań systemowi finansowemu w krajach wysoko rozwiniętych.
Międzynarodowe Centrum Finansowe w Astanie
Sztandarową inicjatywą kazachskiego sektora finansowego jest Międzynarodowe Centrum Finansowe w Astanie (AIFC), które w rankingu Global Financial Center Index zajmuje pozycję lidera w makroregionie Azji Centralnej i Europy Wschodniej. Centrum skupia firmy ze wszystkich kontynentów, nie tylko z branży finansowej. Jego celem jest kreowanie korzystnego środowiska dla biznesu w aspekcie rozwiązań prawnych i regulacji administracyjnych, z uwzględnieniem zapewniania atrakcyjności inwestycyjnej, rozwoju kapitału ludzkiego i tworzenia infrastruktury dla operacji biznesowych. Aktualnie AIFC skupia ponad 2400 podmiotów z 78 państw, które zainwestowały w Kazachstanie ponad 10 mld dolarów.
Czytaj więcej
Najmocniejszy gospodarczo kraj w Azji Centralnej chce postawić na małe i średnie firmy. To one mają stanowić trzon nowego modelu gospodarczego.
AIFC to nie tylko instytucja koordynacyjna czy doradcza, ale również finansowa. Centrum zarządza 37 funduszami (w tym 17 pojawiło się w 2023 r.), a wartość ulokowanych w nich aktywów osiągnęła poziom 616 mln dolarów. O dynamice rozwoju usług finansowych Centrum świadczy poziom jego aktywów, który w 2023 r. uległ prawie podwojeniu (z 585 mln do 1 mld dolarów). AIFC jest instytucją, która dzięki współpracy z podmiotami międzynarodowymi (nie tylko firmami, ale również np. fundacjami) cały czas wprowadza nowe instrumenty finansowe na kazachski rynek. Przykładowo w 2022 r. pojawił się pilotażowy program kryptogiełdy (ang. crypto exchanges). Obecnie z tego instrumentu interakcji z kazachskimi bankami korzysta już ponad 41 tys. klientów, a wartość transakcji przekroczyła 220 mln dolarów. AIFC oferuje też platformę crowdfundingową. O rosnącej popularności tej formy finansowania projektów świadczy fakt, że tylko w 2023 r. sukcesem zakończyło się finansowanie 150 projektów o wartości 14,3 mln dolarów m.in. z sektorów IT, budownictwa, handlu, a nawet rolnictwa.
Instytucje powiązane z AIFC
AIFC ma charakter centralnego hubu usług finansowych powiązanego z szerokim spektrum innych instytucji i organów finansowych. Bardzo ważną rolę odgrywa Międzynarodowa Giełda w Astanie (AIX), która oferuje szeroki zestaw 56 instrumentów dłużnych. Giełda oferuje też 7 instrumentów typu equity, w tym intratne udziały w Kazachskim Operatorze Sieci Elektrycznych (KEGOC). Na koniec 2023 r. AIX zanotowała bezprecedensowy wzrost kapitału o 1,95 mld dolarów. 21 grudnia 2023 r. obroty na AIX osiągnęły rekordowy w historii jej istnienia poziom 510 mln dolarów.
Z AIFC ściśle powiązany jest też Urząd Usług Finansowych w Astanie (AFSA), którego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa operacji finansowych i koordynacja współpracy z organami nadzoru finansowego innych państw. Obecnie funkcjonują już 53 takie umowy międzynarodowe, w tym od 2020 r. z polską Komisją Nadzoru Finansowego (KNF). Ponadto AFSA dokonuje weryfikacji i autoryzacji firm oferujących usługi finansowe w ramach platformy AIFC (autoryzowanych jest obecnie 20 firm).
Spośród innych instytucji należy wspomnieć o Sądzie AIFC i Międzynarodowym Centrum Arbitrażowym (IAC), których celem jest rozwiązywanie sporów i prowadzenie mediacji w spornych sprawach. Na czele Sądu stoi Ian Burnett, Lord Burnett of Maldon, który w latach 2017-2023 był prezesem Sądu Najwyższego Anglii i Walii. Natomiast funkcję prezesa AIC sprawuje Thomas Krummel, prawnik i partner berlińskiej kancelarii Meyer & Koring, specjalizującej się w prowadzeniu mediacji między dużymi firmami. Sąd AIFC ma swoje przedstawicielstwa w państwach Azji Centralnej (Kirgistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie), regionu kaukaskiego (Armenia, Azerbejdżan, Gruzja) oraz Turcji. Rozwiązywaniem spornych spraw zajmuje się 566 zarejestrowanych prawników z 30 krajów.
Inwestycje ekologiczne
AIFC działa też aktywnie w obszarze inwestycji ekologicznych. Do tego celu powołano Zielone Centrum Finansowania (GFC), które zarządza ponad 60 proc. obligacji i pożyczek, z których finansowane są inwestycje ekologiczne na terytorium republiki. W grupie tej znalazły się m.in. obligacje KazWindEnergy o wartości 6,6 mln dolarów, z których finansowane są farmy wiatrowe. Łączna wartość obligacji i pożyczek Centrum wynosi 521.3 mln dolarów. Warto wspomnieć, że GFC nie kieruje swej oferty wyłącznie do dużych firm, ale również do sektora małych i średnich inwestorów, dla których utworzono OnlineKazFinance (Solva). Instytucja ta jako pierwsza wypuściła obligacje celowe tzw. gender bonds, na rzecz finansowania inicjatyw związanych z zapewnieniem równości płci.
Czytaj więcej
Małe i średnie firmy inwestujące w Kazachstanie otrzymają bezpośrednią pomoc administracyjną opartą na ujednoliconych przepisach i procedurach.
Należy wspomnieć , że z platformy AIFC korzystają też zewnętrzne instytucje, w tym tak poważni gracze, jak Bank Rozwoju Kazachstanu, który wypuścił pierwsze „zielone” obligacje o wartości 15,4 mln dolarów. Innym przykładem potwierdzającym znaczenie AIFC jest pośrednictwo w zawarciu porozumienia Almaty Electric Stations z Euroazjatyckim Bankiem Rozwoju (EDB) na rzecz realizacji projektu rekonstrukcji elektrowni termalnej CHP-3. Inwestycja jest realizowana dzięki pozyskaniu kapitału z obligacji (ang. Sustainable Development Bonds) o wartości 522 mln dolarów.
Korzyści nie tylko dla Kazachstanu
Kazachskie doświadczenia, jakich dostarcza organizacja i funkcjonowanie AIFC mogą być źródłem korzyści dla polskich przedsiębiorców o różnej skali działania, a także rządu. Centrum oferuje łatwe i bezpieczne wejście polskich firm na rynek kazachskich inwestycji, zarówno tych, które chcą realizować konkretne projekty, jak i tych, szukających korzystnego lokowania nadwyżek kapitałowych. Szczególnie wartym uwagi jest obszar finansowania projektów ekologicznych, które bez wątpienia są jednym z kluczowych obszarów dla funkcjonowania gospodarek w niedalekiej przyszłości. Doświadczenia firm wyniesione z kazachskiego rynku mogą znaleźć przełożenie na wdrożenie podobnych działań na rynku polskim. Aby to jednak zadziałało niezbędne jest zaktywizowanie organów państwowych, w tym zwłaszcza zaangażowanie dedykowanych instytucji, m.in. Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Stworzenie centralnej instytucji na wzór kazachskiego AIFC, oferującej różne instrumenty finansowanie inwestycji, mogłoby przyczynić się do wzmocnienia polskiego poza-bankowego rynku finansowego. Taka inicjatywa byłaby szczególnie cenna dla sektora MSP, który stoi przed najtrudniejszymi do pokonania barierami pozyskiwania kapitału rozwojowego.
