Budżet zostawiony przez PiS może być jeszcze gorszy niż sądzono

Deficyt całego sektora finansów publicznych w 2024 r. może wynieść aż 277 mld zł, a nie 165 mld zł jak zakłada rząd PiS – ostrzega Instytut Finansów Publicznych w opracowaniu „Prawdziwy budżet”. IFP swoje szacunki opiera m.in. na analizie potencjalnych wydatków funduszy pozabudżetowych, a które mogę być większe niż oficjalnie przedstawiono w projekcie ustawy budżetowej na 2024 r. .

Bez prostych recept

Taka prognoza dla dziury budżetowej stawia nowy rząd przed jeszcze większym problemem, jak zrealizować swoje zwykle bardzo kosztowne obietnice wyborcze. Zapytaliśmy ekonomistów, czy możliwe jest „upchnięcie” tych obietnic jeszcze w 2024 r., przykładowo dzięki redukcji niepotrzebnych wydatków.

Niestety, okazuje się, że takich prostych recept na naprawę finansów publicznych nie ma. – By móc powiedzieć, gdzie można oszczędzać, trzeba wiedzieć, na co są wydawane publiczne pieniądze – zauważa prof. Witold Orłowski z Uczelni Finansów i Biznesu Vistula. – Ale rząd PiS swoimi kłamstwami doprowadził do tego, że nie mamy obecnie pojęcia, jaki jest prawdziwy stan finansów publicznych – ostro komentuje Orłowski.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Ile wynosi dług zamieciony pod dywan przez PiS? Policzyliśmy

Gdyby nie fundusze pozabudżetowe, to deficyt po wrześniu wynosiłby ponad 77 mld zł, a nie 34,7 mld zł, jak raportuje rząd.

Zacieśnienie musi być

– Uważam, że przestrzeń na racjonalizację wydatków publicznych istnieje, choć musi być rozłożona w czasie – ocenia z kolei Sławomir Dudek z Instytut Finansów Publicznych. – Paradoksalnie bałagan i ogromny wzrost wydatków pozabudżetowych, jaki zostawia po sobie rząd PiS, pokazuje, że można tu sporo zdziałać – uważa.

Dudek podkreśla, że zacieśnienie fiskalne w kolejnych latach i tak będzie konieczne. W zasadzie pewne jest, że w 2024 r. deficyt finansów publicznych przekroczy wartość referencyjną 3 proc. (według IFP sięgnie 5,1–5,4 proc. PKB i to już po uwzględnieniu pewnych oszczędności), a Komisja Europejska nałoży na Polskę procedurę nadmiernego deficytu. Taka procedura wymaga zaś konsekwentnej redukcji deficytu z roku na rok.

Jednocześnie Dudek przyznaje, że trudno wskazać pozycje wydatkowe, które mogłyby podlegać racjonalizacji w krótkim okresie. Na pewno nowy rząd nie zdecyduje się, zgodnie ze swoimi zobowiązania z kampanii, na proste cięcia programów socjalnych, choć są to ogromne kwoty. W projekcie ustawy budżetowej na 2024 r. przewidziano np. 93 mld zł na wsparcie rodzin (w tym 64 mld zł na program 800+), ok. 30 mld zł na 13. i 14. emeryturę, 43 mld zł na waloryzację rent i emerytur.

Co zrobi nowa ekipa

Na 2024 r. przewidziano też wzrost wydatków na obronność aż do niemal 160 mld zł., czyli 4,2 proc. PKB, podczas gdy w latach poprzednich było to ok. 2 proc. PKB. Czy potrzebujemy aż takich wydatków na zbrojenia? – W obecnej sytuacji geopolitycznej zwolnienie tempa tych nakładów mogłoby zostać źle odebrane – ocenia jeden z ekonomistów.

A co z innymi autorskimi programami rządu PiS, takimi jak różnego rodzaju tarcze antyinflacyjne, rekompensaty w związku z kryzysem energetycznych, fundusze inwestycyjnych dla samorządów?

– Znacząca część wzrostu wydatków i deficytu w latach 2023 i 2024 to „kiełbasa wyborcza” rządu PiS. Ale każdą z tych pozycji nowy rząd będzie musiał przejrzeć i ocenić pod kątem swoich priorytetów – zaznacza Dudek. – Choć trzeba poczekać na ustalenie się tych priorytetów.