Sektor finansowy źródłem dobrych praktyk w CSR

Materiał partnera: BOŚ

Pierwsze raporty CSR, czyli wykraczające poza sprawozdawczość stricte finansową, największe przedsiębiorstwa i wybrane instytucje finansowe w Polsce publikowały już w pierwszej dekadzie tego wieku. Jednak wyraźne przyspieszenie i wzrost znaczenia raportowania danych niefinansowych obserwujemy od około sześciu lat.

Stało się tak za sprawą Unii Europejskiej, która w 2014 roku uchwaliła dyrektywę dotyczącą ujawniania informacji niefinansowych (Non-Financial Reporting Directive, NFRD). Została ona wdrożona do polskiego systemu prawnego w 2017 roku poprzez nowelizację ustawy o rachunkowości.

Od tego czasu regulacje w obszarze raportowania niefinansowego i zakres danych, do ujawniania których zobowiązane są firmy, zostały znacząco rozbudowane. Należy tu wspomnieć przede wszystkim o przyjętej w 2022 roku dyrektywie dotyczącej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD). Począwszy od sprawozdań za 2024 rok, wprowadzi ona nowe obowiązki i nowe standardy raportowania zrównoważonego rozwoju obejmujące coraz większe grono spółek.

Zmiana paradygmatu

Trzeba przy tym podkreślić, że zmiana podejścia do raportowania i zakresu ujawnianych danych nie wynika bynajmniej z nieracjonalnej woli unijnych urzędników nakładania na przedsiębiorstwa coraz to nowych obowiązków. Nowe regulacje są przede wszystkim odzwierciedleniem zmieniającego się już od jakiegoś czasu paradygmatu rozwoju gospodarczego, gdzie osiągane wyniki finansowe nie są jedynym, czy nawet nie są najważniejszym parametrem oceny działalności danego podmiotu. To także element polityki klimatycznej Unii Europejskiej (i nie tylko), której cele bez aktywnej roli i wysiłków sektora prywatnego byłyby niemożliwe do osiągnięcia.

Rozszerzenie obowiązków informacyjnych firm o spektrum pozafinansowe stanowi też znaczącą, dodatkową wartość dla różnych grup interesariuszy, w tym inwestorów, którzy zdają sobie sprawę, że wyniki finansowe to jedynie wycinek informacji o danym podmiocie. Wycinek niepełny, jeśli nie uwzględni się chociażby ryzyk związanych z tym, jaki wpływ dane przedsiębiorstwo wywiera na środowisko, pracowników, społeczności lokalne czy klientów, oraz z tym, jaki wpływ otoczenie może mieć na działalność i perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa. Uwzględnienie tych czynników daje nieporównywalnie szerszy, wielowymiarowy obraz funkcjonowania firmy i jej potencjału.

Rosnącą wagę tych czynników potwierdzają dostępne analizy i badania. Jak wskazują eksperci KPMG, wpływ czynników ESG (ang. Environmental, Social, Governance), czyli uwzględniających kwestie związane z ochroną środowiska, społeczne oraz z zakresu ładu korporacyjnego, na prognozy finansowe i przyszłe przepływy pieniężne jest trudny do ujęcia, jednak nie ulega wątpliwości, że mają one realny wpływ na postrzeganie spółek przez inwestorów.

Zaniedbania w raportowaniu kwestii związanych z ESG powodują, że taki podmiot postrzegany jest jako bardziej ryzykowny. Większe ryzyko z kolei przekłada się na wyższą stopę dyskonta, która finalnie skutkuje niższą wyceną.

Podobne wnioski przedstawia badanie Deloitte przeprowadzone wśród przedstawicieli funduszy private equity. Z raportu „Central Europe Private Equity Confidence Survey” wynika, że inwestorzy przywiązują coraz większą wagę do czynników ESG przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Deloitte przewiduje także, że spółki korzystające z finansowania funduszy private equity, które uwzględnią czynniki ESG w swoich modelach biznesowych, mogą skutecznie zwiększyć swoją wycenę po wyjściu inwestora.

Szczególna rola banków

W całym procesie zmian dotyczących raportowania niefinansowego banki – czy szerzej sektor finansowy – odgrywają dodatkową, bardzo istotną rolę.

Z jednej strony same są przedmiotem zmieniających się regulacji w obszarze raportowania – Unia Europejska nakłada na sektor finansowy nawet większe wymogi w tym względzie, co znajduje odzwierciedlenie w szeregu regulacji, takich jak wspomniana dyrektywa CSRD, ale także rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Sustainable Finance Disclosure Regulation, SFDR).

Z drugiej strony są akceleratorem zmian. Dzieje się tak, ponieważ instytucje finansowe, dążąc do redukcji swojego negatywnego wpływu na środowisko, zaczęły ograniczać finansowanie projektów stojących w sprzeczności z tym celem.

Oznacza to, że w perspektywie kilku lat przedsięwzięcia o szkodliwym wpływie na środowisko lub społeczeństwo będą miały ogromną trudność w uzyskaniu finansowania zewnętrznego, czy wręcz będzie to niemożliwe. Samo w sobie stanowi to silny bodziec dla przedsiębiorstw z pozostałych segmentów gospodarki, by również ograniczać swój negatywny wpływ na otoczenie. Inaczej ich dalszy rozwój może stanąć pod dużym znakiem zapytania.

Ponad 30 lat proekologicznej misji

W Polsce pionierem w promocji projektów i inwestycji przyjaznych środowisku jest Bank Ochrony Środowiska (BOŚ). BOŚ realizuje swoją proekologiczną misję już od ponad 30 lat. Jeszcze długo przed wprowadzeniem pierwszych unijnych regulacji w tym zakresie BOŚ zaczął publikować raporty ekologiczne (pierwszy przed 2000 rokiem), w których podsumowywał własną działalność w obszarze szeroko pojętej ekologii. Co więcej, BOŚ już w 2007 r. – jako pierwsza instytucja finansowa w Polsce – policzył wielkość emisji gazów cieplarnianych związanych ze swoją działalnością oraz podjął się kompensacji wytworzonego śladu węglowego, realizując projekty nasadzeń lasów.

Bank Ochrony Środowiska pozostaje liderem zielonej transformacji, ale nie ma już chyba w Polsce instytucji finansowej, która nie przykładałaby dużej wagi do czynników środowiskowych czy szerzej – ESG. To właśnie sektor bankowy jest liderem wdrażania polityk poszanowania kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego w Polsce.

Sektor finansowy jest również w czołówce branż, które dążą do uzyskania ratingu ESG i jego systematycznej poprawy. Dzieje się tak z kilku względów. Rating ESG stanowi przede wszystkim potwierdzenie efektywności działań związanych z prowadzeniem biznesu zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jest to jednocześnie odpowiedź na rosnące oczekiwania inwestorów instytucjonalnych, indywidualnych oraz innych interesariuszy. Według szacunków Deloitte 65 proc. inwestorów instytucjonalnych przy podejmowaniu decyzji korzysta z ocen ESG regularnie, przynajmniej raz w tygodniu.

Nie może też dziwić, że Bank Ochrony Środowiska również w tym względzie jest w rynkowej czołówce. Po raz pierwszy uzyskał rating ESG w 2021 roku. Agencja ratingowa Morningstar Sustainalytics przyznała wówczas BOŚ ogólną ocenę ESG Risk na poziomie 19,9, co oznaczało niewielkie ryzyko istotnego negatywnego wpływu czynników ESG („Low Risk”). Z kolei w 2022 roku BOŚ zdołał znacznie poprawić tę ocenę i zejść do poziomu 14,2. Ten wynik plasuje BOŚ w gronie 9 proc. najlepiej ocenionych banków w wymiarze globalnym (na ponad 1 tysiąc przebadanych instytucji finansowych) i zarazem w czołowych 8 proc. spośród ponad 15,5 tys. wszystkich firm na całym świecie poddanych badaniu przez Morningstar Sustainalytics.

Nie spocząć na laurach

Inne polskie banki również korzystnie wypadają w zestawieniach przygotowywanych przez renomowane agencje ratingowe. Jednocześnie mają świadomość, że nie mogą spocząć na laurach i mają jeszcze dużo do zrobienia.

Badanie PwC „Zielone finanse po polsku”, przeprowadzone w 2022 roku, wskazuje, że tylko połowa ankietowanych przedstawicieli instytucji finansowych stwierdziła, iż ich instytucja jest na bieżąco ze wszystkimi wymogami zrównoważonego finansowania. Wynik ten zarazem oznacza znaczącą poprawę w porównaniu z rezultatami badania z 2021 roku – wtedy jedynie 21 proc. przebadanych banków deklarowało bycie na bieżąco z obowiązującymi regulacjami.

Ten pozytywny trend powinien się utrzymać, gdyż w ocenie ankietowanych przez PwC przedstawicieli banków „wdrożenie przepisów i wytycznych nadzorczych w obszarze zrównoważonego rozwoju” stanowi kluczowy obszar zrównoważonego finansowania (75 proc. wskazań). Na drugim miejscu (69 proc.) znalazła się z kolei „realizacja strategii ESG i określonych w niej celów w obszarze gospodarki własnej”. Odpowiedzi te wskazują na determinację polskich banków we wdrażaniu nowych standardów raportowania pozafinansowego oraz ograniczaniu negatywnego wpływu – własnego i kontrahentów – na otoczenie.

Warto również zwrócić uwagę na fakt, że bieżąca trudna sytuacja makroekonomiczna i geopolityczna nie ma istotnego wpływu na plany i ambicje sektora finansowego w zakresie realizacji celów zielonej transformacji i wypełniania obowiązków informacyjno-regulacyjnych (81 proc. wskazań w ankiecie PwC).

Biorąc pod uwagę szczególne znaczenie raportowania niefinansowego w sektorze finansowym, to właśnie wśród instytucji bankowych można oczekiwać wykształcenia najlepszych praktyk w tym zakresie, z których następnie będą mogły korzystać także inne przedsiębiorstwa. A grono firm raportujących kwestie zrównoważonego rozwoju będzie systematycznie się powiększać, co będzie wynikać zarówno z nowych obowiązków informacyjnych, zgodnie z dyrektywą CSRD, jak i z uwzględniania czynników ESG w strategiach rozwoju firm.