Zalegalizujemy dom w parku narodowym?

W uzasadnieniu proponowanych zmian mówi się o interesach osób odpowiedzialnych za samowolę budowlaną (i słusznie), zapominając jednakże o interesach sąsiadów, na których nieruchomości nielegalne budynki znacząco oddziałują. Zapomina się zatem całkowicie o interesach tych obywateli, którym poczucie estetyki i ład architektoniczny są bliskie. Legalizacja obiektów budowlanych pomimo ich sprzeczności z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym nie jest krokiem w dobrym kierunku. Bilans zysków i strat będzie bowiem zdecydowanie na niekorzyść dobra wspólnego, jakim jest przestrzeń publiczna (urbanistyczno-architektoniczna), w jakiej żyjemy.

Te wątpliwości, nasuwające się przy analizie założeń nowych przepisów o abolicji samowoli budowlanej, nie są jedyne. Powstaje ich bowiem więcej wraz z zapoznawaniem się z kolejnymi normami, które zostały przedstawione do podpisu prezydentowi. Pierwszą z brzegu jest kwestia, do jakich dokładnie obiektów będzie miał zastosowanie uproszczony tryb legalizacji – czy tylko do tych, które powstały 20 lat temu i wobec których nadzór budowlany nie wszczął postępowania, czy jednak katalog tych obiektów będzie szerszy.

Przepisy przejściowe ustawy wprowadzającej nowelę nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Nie wynika z nich bowiem w sposób oczywisty, czy tryb uproszczonej legalizacji będzie miał zastosowanie jedynie do spraw, w stosunku do których nie wszczęto postępowania związanego z samowolą budowlaną. Z jednej bowiem strony w art. 25 ustawy nowelizującej ustawodawca stwierdza, że do spraw wszczętych, a niezakończonych, stosuje się przepisy dotychczasowe, ale już w art. 32 wskazuje, iż postępowania uproszczonego wszcząć nie można w stosunku do obiektów budowlanych, co do których wydano decyzję o nakazie rozbiórki przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej prawo budowlane. Przyjąć zatem należy, że w stosunku do obiektów, co do których wszczęto postępowanie związane z samowolą budowlaną, ale nie wydano jeszcze decyzji o nakazie rozbiórki, można stosować tryb uproszczony. Redakcja tych przepisów daje podstawę do przyjęcia, iż art. 32 stanowi lex specialis w stosunku do art. 25.

Innym rzucającym się w oczy przypadkiem, który budzi kontrowersje, jest fakt, iż tryb uproszczony będzie mógł być zastosowany do „cięższych" przypadków samowoli budowlanych, czyli tych związanych z budową, nadbudową, rozbudową, odbudową bez właściwych zgód, nie będzie on miał jednak zastosowania do drobniejszych naruszeń prawa budowlanego, czyli wykonywania robót budowlanych bez odpowiednich zgód, ale związanych z remontem, przebudową czy montażem.

A zatem na podstawie nowych przepisów zalegalizujemy w trybie uproszczonym budowę domu w parku narodowym lub w lesie bez względu na jego wygląd, ale już wybicie okna lub montaż krat niezgodnie z prawem – nie. Czy rzeczywiście o to chodziło ustawodawcy?