W stronę domykania obiegu zasobów

Partner relacji: DS Smith

Co robimy i jak powinniśmy działać, by ograniczyć ilość odpadów? Co dalej z przepisami o rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP)? Na horyzoncie legislacyjnym pojawiają się kolejne wymogi (ograniczenie składowania, nowelizacja dyrektywy opakowaniowej). Na czym powinniśmy się skupić, w co inwestować? O tym rozmawiali uczestnicy panelu „Redukcja, recykling, odpowiedzialność” podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.

Anita Sowińska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, stwierdziła, że gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), do której dążymy, to zmiana systemowa, która obejmuje wiele gałęzi przemysłu: tekstylia, samochody, AGD, baterie, opakowana i wiele innych aspektów naszego życia. Do tej wielkiej zmiany musimy podejść etapami, bo nie da się inaczej, nie da się wszystkiego naraz.

Jak mówiła, system kaucyjny wejdzie od 2025 roku, ale nie od razu w całości, będzie wprowadzany stopniowo, tak, by jego działanie było sprawiedliwe i sprawne. – Mamy nadzieję, że konsumenci docenią tych producentów napojów, którzy wejdą w ten system, i będą kupowali ich produkty – powiedziała. W drodze są już kolejne przepisy, takie jak rozporządzenie PPWR.

Jacek Wodzisławski, prezes Fundacji RECAL, wskazał, że reprezentuje branżę produkcji i recyklingu opakowań aluminiowych. Producent jest w niej jednocześnie przetwórcą, bo aluminium to materiał permanentny, a więc taki, który odpowiednio zarządzany może krążyć w nieskończoność. Trzy czwarte aluminium kiedykolwiek wyprodukowanego przez człowieka nadal jest w obiegu. – My po prostu realizujemy model GOZ – mówił Jacek Wodzisławski.

W przypadku tworzyw sztucznych współczynnik cyrkularności wynosi niestety tylko kilka procent. – Dlatego bardzo bym sobie życzył, by materiały permanentne: aluminium, stal i szkło, zostały dostrzeżone w przepisach o ROP. System kaucyjny jest potrzebny, ale potrzebny jest też ROP. Ważne jest, by system objął także opakowania aluminiowe inne niż puszki i by trafiały one do zamkniętego obiegu – postulował.

Nawiązując do problemu odpadów opakowaniowych, Katarzyna Kala-Kowalska, prezes DS Smith Polska – firmy, która z jednej strony jest producentem opakowań z papieru i tektury, a z drugiej zajmuje się ich recyklingiem – zauważyła, że w naszej części Europy mieszkańcy wytwarzają mniej odpadów opakowaniowych niż w najbardziej rozwiniętych państwach UE. Na początku transformacji w Polsce było to 90 kg na osobę wobec przeszło 150 kg na Zachodzie. Dziś średnia UE przekracza 190 kg, a w naszej części Europy, choć te wartości także wzrosły, to ciągle średnio na mieszkańca przypada mniej, bo ok. 150–190 kg odpadów opakowaniowych rocznie.

Katarzyna Kala-Kowalska zwróciła uwagę, że opakowania z papieru i tektury są na szczególnej pozycji na rynku, gdyż podlegają recyklingowi. Wpisują się więc doskonale w GOZ. Jak zauważyła, unijna dyrektywa PPWR mówi o cyklu życia opakowania zgodnie z zasadą 3R: reduce-reuse-recycle – do tego podejścia nawiązuje zresztą tytuł panelu – co nie jest w Polsce całkowitą nowością.

– Ponad 20 lat temu w Polsce na producentów została nałożona opłata produktowa. To oznacza, że co rok każdy z nas deklaruje, ile rodzajów i ile ton opakowań wprowadził na rynek. To są koszty dla producentów. Przy tworzeniu ustawy planowano, że pieniądze płacone przez producentów miały całkowicie pokryć koszty obiegu: zbiórki, recyklingu i dostarczenia tych zasobów ponownie na rynek. Dziś okazało się, że albo wyliczenia były niewłaściwe, albo koszty wzrosły tak mocno, że opłaty nie wystarczają – mówiła prezes DS Smith Polska.

Katarzyna Kala-Kowalska podkreśliła, że GOZ jest wpisana w DNA branży przetwórców papieru, producentów opakowań z papieru i kartonu. – Jesteśmy do tego przygotowani od zawsze. Dzięki ewolucji rozwiązań technologicznych i legislacyjnych doszliśmy do momentu, w którym dziś pudełko wyprodukowane z tektury makulaturowej zawiera w sobie 98 proc. materiałów z recyklingu. 80 proc. takich opakowań w Polsce podlega recyklingowi, co jest jednym z najwyższych wskaźników w Europie – mówiła.

Prezes DS Smith Polska wzięła pod lupę poszczególne elementy hasła reduce-reuse-recycle. Jeśli chodzi o „reuse”, to kiedyś, przy krótkich łańcuchach dostaw było całkowicie naturalne, że opakowania tekturowe były wykorzystywane kilkakrotnie, np. w drodze między wytwórcą komponentów i producentem wyrobu finalnego. Globalizacja, która spowodowała, że większość komponentów zaczęła przychodzić z Chin, przecięła tę drogę. Opakowanie mogło wracać, ale w postaci makulatury. W przypadku „reduce” bardzo dużo leży po stronie konsumenta. Bo, jak mówiła, każdy z nas jako konsument chciałby wpisać się w nowoczesne rozwiązania i zużywać jak najmniej opakowań, ale z drugiej strony oczekuje, że otrzyma piękne, kolorowe, opakowanie tekturowe pod swoje drzwi, że to opakowanie będzie niezniszczone, a więc że w paczce będzie odpowiednia ilość wypełniaczy, które staramy się z innych materiałów zamieniać na papier i tekturę.