Sudan. Aktorka pod gruzami zbombardowanego żłobka

Na Chartum od kilku tygodni spadają bomby, zazwyczaj na przypadkowe cele. 3 maja trafiony został dom w dzielnicy Szabija wzniesionej w północnej części sudańskiej stolicy w latach 60. Dom wyjątkowy – na terenie ośrodka, w którym znajduje się żłobek.

W wyniku obrażeń zmarła jego sławna mieszkanka, 80-letnia Asia Abd al-Madżid, o czym pierwsza poinformowała brytyjska BBC.

– To jedna z pierwszych aktorek w Sudanie, słyszałem o niej już jako uczeń szkoły średniej. Potem wyszła za mąż za poetę znanego w całym świecie arabskim. Lepiej znała ją moja żona. Bo Asia Abd al-Madżid prowadziła żłobek, do którego chodziły i moje dzieci, gdy miały dwa, cztery lata. Urodziły się w Polsce, ale w 1994 wysłałem je do Chartumu, bo myślałem, że jak zrobię doktorat, to wrócę z Warszawy do Sudanu – mówi „Rzeczpospolitej” dr hab. Mahmoud El-Tayeb, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego. Jest kierownikiem Stacji Badawczej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Sudanie.

Czytaj więcej

Polityka

Chartum jak nowe Mogadiszu czy Sarajewo

Wielki afrykański kraj przeradza się w krainę chaosu, głodu i śmierci.

Do niedawna pracował w Chartumie, ale pod koniec kwietnia się stamtąd wraz z rodziną ewakuował, jak tysiące dyplomatów i pracowników firm i instytucji zagranicznych.

– Najpierw wojskowym samolotem niemieckim, potem cywilnym ukraińskim do Frankfurtu i w końcu do Warszawy – opisuje. W ewakuacji pomógł polski MSZ oraz polskie konsulaty w Kairze i Kolonii.

Asia Abd al-Madżid skończyła studia nauczycielskie i artystyczne. Poświęciła się i wychowaniu dzieci, i sztuce. Od lat 60. występowała głównie w sztukach arabskich, ale zdarzały się i zachodnie z repertuaru dla dzieci. Czasem w rolach męskich. Szerszej publiczności dała się poznać dzięki występom w spektaklach telewizyjnych. To były czasy przed dyktaturą Omara Baszira, który doszedł do władzy w wyniku wojskowego zamachu stanu w 1989 roku, a obalono go 30 lat później.

Sudan miał po Baszirze stopniowo przechodzić do demokracji pod wspólnym przewodnictwem wojskowych i cywilów. Ale junta pod nowym szyldem najpierw odsunęła cywilów, a potem rozpoczęła walkę we własnym gronie. Od 15 kwietnia trwa wojna najważniejszych generałów: Abd al-Fattaha Burhana (dowódca armii sudańskiej) i Mohameda Hamdana Dagalo (dowódca sił paramilitarnych RSF). Jej śmiertelne ofiary liczy się w setkach, choć z powodu chaosu, wstrzymania działalności instytucji, w tym wielu szpitali, oraz kłopotów z łącznością trudno podać rzetelne dane.

W Chartumie RSF ma przewagę nad armią rządową. – Ta armia, zamiast walczyć na ulicach, potrafi tylko bombardować – mówi dr hab. El-Tayeb. Dodaje, że sąsiedzi pochowali Asię Abd al-Madżid na terenie ośrodka, gdzie znajduje się żłobek. – Nie mogli jej wyciągnąć spod gruzów – opowiada.

BBC, która wstrzymywała się od zrzucania winy za ostrzał żłobka na armię czy RSF, podała, że sąsiedzi bali się przenieść jej ciało na cmentarz.

Asia Abd al-Madżid była związana nie tylko z Sudanem, ale i Egiptem, gdzie studiowała w uczelni artystycznej. Natomiast jej mąż, poeta Mohamed al-Fajturi (zmarł w 2015 r.), był prawdziwie panarabskim twórcą, a także dyplomatą. I to na dodatek dyplomatą pracującym dla Libii (jego ojciec stamtąd pochodził, a matka z Egiptu) – od Libanu po Maroko. Al-Fajturi, zdecydowany przeciwnik sudańskiej junty, nie mógł wrócić do Chartumu, małżeństwo się rozpadło.