Sklepy na celowniku. Posypią się kolejne kary

Choć wybuch pandemii i szaleńcze zakupy na zapas pokazały, że polski handel trzyma się mocno i nawet w tak kryzysowych momentach daje sobie radę, to jednak władza sklepom nie odpuszcza. W sklepach żywności nie zabrakło, choć wiązało się to z ogromnym wysiłkiem i kosztami po stronie firm, okresowo brakowało co najwyżej niektórych produktów. Mimo ówczesnych głosów wsparcia dla sektora – również ze strony ministrów i premiera – śruba dokręcona handlowi wcale nie jest luzowana.

Idą kolejne kary

UOKiK nałożył aż 115 mln zł kary na Biedronkę za praktyki zawyżania cen w sklepach, co miało trwać kilka lat. Równocześnie w połowie lipca podał, że wobec kilku firm toczy się postępowanie o wykorzystywanie przewagi kontraktowej wobec dostawców.

– W trakcie analiz zauważyliśmy, że sieci handlowe stosują praktyki, które mogą być niekorzystne dla dostawców. Chodzi np. o kwestionowanie faktur czy narzucanie polityki cenowej – mówi Tomasz Chróstny, prezes UOKiK. – Sprawdziliśmy w postępowaniach wyjaśniających, czy mogło dojść do narzucania przez dużych graczy niekorzystnych warunków handlowych dostawcom. Wątpliwości były rozstrzygane zgodnie z zaleceniami UOKiK – dodaje, podkreślając, że po wezwaniach Urzędu sieci dokonały zaległych płatności w łącznej kwocie 575 mln zł. Takie postępowanie toczy się również wobec Biedronki.

– To potwierdzenie trendu i stoją za tym decyzje polityczne. Tymczasem argumenty o ochronie konkurencji, dostawców i praw klientów dobrze się sprzedają – mówi Andrzej Faliński, prezes Forum Dialogu Gospodarczego. Podkreśla, że w obecnych realiach, gdy załamuje się eksport, to bardzo ryzykowna taktyka. – Mamy nadprodukcję i jedyną receptą na jej sprzedaż jest rynek krajowy. Jeśli ona zostanie przyhamowana, jeśli to zostanie przyhamowane, może być problem. To podcinanie gałęzi, na której bazuje polski wzrost PKB – dodaje.

– Kara dla Biedronki jest szokująca, ale błędy się zdarzają. Niedawno Biedronka miała błąd w systemie w drugą stronę i klienci podczas wyprzedaży drogie przedmioty kupowali za grosze. To się po prostu zdarza – przyznaje członek władz jednej z konkurencyjnych sieci.

Biedronka też zwraca na to uwagę w zapowiedzi odwołania od decyzji UOKiK do sądu. – Pomyłki cenowe zdarzały się w obie strony, a część z nich miała również negatywne skutki finansowe dla przedsiębiorstwa. Dlatego nie zgadzamy się z zarzutem dotyczącym czerpania przez spółkę korzyści z postępowania opisanego w decyzji – podaje biuro prasowe sieci. – W trosce o naszych klientów podjęliśmy zdecydowane, znacznie wykraczające poza rynkowe standardy, działania mające na celu ograniczenie liczby tego typu przypadkowych błędów. Już teraz widzimy pozytywne efekty wdrażanych rozwiązań – dodaje.

Batalia dopiero ruszy

Jesienią 2019 r. ówczesny prezes UOKiK Marek Niechciał w rozmowie z „Rzeczpospolitą" podkreślał, że na tle innych sieci takich zgłoszeń w stosunku do Biedronki jest dużo więcej. – Firma twierdzi, że problemy wynikają z braku personelu. Choć deklarowała zatrudnienie na jedną czwartą etatu dodatkowych osób, które miały zajmować się tylko sprawdzaniem zgodności cen z systemem kasowym, to nie widzimy efektu tego działania – mówił. – Dlatego sprawdzimy, czy jest to zaniedbanie, czy może nieprzypadkowe działanie. Liczymy też na to, że inne sieci, widząc nasze działania na rynku, zmienią swoje praktyki – dodał.

Sieci handlowe są nadal na pierwszym froncie walki z pandemią, ograniczenia związane z noszeniem masek, a wcześniej limity liczby klientów, oznaczały dla sklepów ogromne wyzwanie, ale i koszty, choćby wydatki na środki dezynfekujące. Cała branża, chcąc uchronić swoich pracowników i konsumentów przed zakażeniem Covid-19, wydała na zabezpieczenia 350 mln zł. Mimo to wsparcia władz nie ma.

– Państwo nakłada na nas kolejne obowiązki, nie dając jednocześnie narzędzi do ich egzekwowania. Tak jest choćby z osobami nienoszącymi maseczek w sklepach: nie jesteśmy w stanie do tego nikogo zmusić i jednocześnie nie możemy zrobić nic innego, jak zwrócić uwagę, a to nie wystarcza – mówi Renata Juszkiewicz, prezes Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji. – Niejednokrotnie personel sklepu spotyka się z agresywnymi reakcjami. Tu zaczyna się rola państwa, i w tym go nie wyręczymy – dodaje.

Rząd jest także głuchy na apele o przynajmniej czasowe zniesienie handlu w niedzielę, co pozwoliłoby ruch w sklepach rozłożyć na więcej dni i w efekcie zakupy byłyby bezpieczniejsze. Sektory niespożywcze miałyby także szansę w ten sposób odrobić przynajmniej część strat powstałych po niemal zupełnym zamknięciu centrów handlowych na kilka tygodni marca i kwietnia. Rząd stwierdził, że nie ma w planach prac nad taką zmianą.