Danina bije w wódkę i piwo, zyskuje wino

Polacy na alkohole wydają 40 mld zł i jest to największa część rynku FMCG. Już w 2020 r. rynek rósł nieznacznie – i to tylko wartościowo – o 7 proc., w efekcie wzrostu akcyzy. Ale ilościowo stracił wtedy 1 proc. Wszystko wskazuje na to, że ten rok będzie podobny. Z danych CMR wynika, że w efekcie podatku cukrowego sprzedaż wódek w opakowaniach do 200 ml, tzw. małpkach, spadła o 17–30 proc. W efekcie sprzedaż całego segmentu wódek w sklepach o powierzchni do 300 mkw. obniżyła się o 6 proc.

Ceny mocno w górę

– Opłata w wysokości 25 zł od litra 100-proc. alkoholu w opakowaniach do 300 ml daje w przeliczeniu złotówkę od 40 proc. małpki 100 ml – mówi Arleta Charkot, analityk CMR.

Podatek cukrowy istotnie uderzył w rynek nie tylko alkoholi, ale i napojów – ceny z perspektywy klientów mocno wzrosły. – Główny postawiony cel przez ustawodawcę został zrealizowany w minimalnym stopniu. Napoje stanowią tylko cześć spożywanych produktów z zawartością cukru – mówi Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich. – Równie dużo, albo nawet więcej, cukru znajdziemy w jogurtach smakowych, ciastkach, lodach itp. Należy się zastanowić, czy nie zwolnić z podatku produktów zawierających zamienniki cukru z jednoczesnym rozszerzeniem zakresu podatku o produkty, po które najczęściej sięgają dzieci – dodaje.

Daninę mocno odczuli producenci napojów – 20-proc. spadek sprzedaży i nawet ok. 40-proc. skok cen to coś, na co rynek reaguje. – Wprowadzają mniejsze opakowania popularnych, flagowych produktów, redukując cenę jednostkową za butelkę i obniżając psychologiczne barierę cen – mówi Tomasz Rydzewski, CMR. – W ostatnich miesiącach takie działania prowadzi Colian w oranżadach Hellena (oprócz tych w opakowaniach 1250 ml w ofercie znajdziemy butelki 850 ml), Zbyszko czy Suntory (producent Schweppsa) w owocowych napojach gazowanych – wylicza.

Najmocniej jednak odczuwają zmiany producenci alkoholi o małych pojemnościach. – Pewną nadzieję daje fakt, że w ostatnich miesiącach tempo tych spadków wyhamowało, choć oczywiście trudno mówić o jakimkolwiek powrocie do poziomu sprzed wprowadzenia opłaty – mówi Krzysztof Kouyoumdjian, rzecznik CEDC, właściciela m.in. marek Soplica czy Żubrówka. – Wydaje się, że pojemność 0,2 litra w niektórych segmentach może stopniowo odbudować sprzedaż, natomiast jest to mało prawdopodobne w przypadku najmniejszych opakowań 0,1 litra, które w największym stopniu zostały dotknięte regulacjami – dodaje.

Podobnie browary odczuwają negatywne trendy w popycie. – Trudną sytuację w branży piwowarskiej pokazują nie tylko spadki wolumenów, ale także wpływy akcyzowe państwa. W wyniku podwyżki akcyzy o 10 proc. przychody budżetu z tytułu akcyzy od piwa wzrosły jedynie o 5,3 proc., podczas gdy wpływy z akcyzy od wyrobów spirytusowych wzrosły aż o 12,9 proc. Wynika to z dużo większej wrażliwości cenowej piwa w porównaniu z innymi rodzajami alkoholi – mówi Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny ZPPP Browary Polskie.

Popyt się przesuwa

Wzrost cen i związany z nim spadek popytu na określone kategorie powoduje również przesunięcie popytu w stronę innych kategorii. Trzecią największą jest już wino, ale zyskują też whisky, gin czy rum. – Z roku na rok znacząco rośnie średnia cena butelki wina kupowanego w Polsce, a segment win premium rozwija się lepiej niż niższe segmenty cenowe. Polacy wiedzą o winie coraz więcej i doceniają je coraz bardziej. W porównaniu z innymi krajami Europy konsumujemy go jeszcze bardzo niewiele – mówi Magdalena Zielińska, prezes Związku Pracodawców Polska Rada Winiarstwa. – U nas wypija się 3,5–4 litry rocznie per capita, a w winiarskich krajach Europy nawet 40 litrów w ciągu roku. Ta dysproporcja jest jednak podstawą potencjału naszego rynku i daje pewność dalszego rozwoju – dodaje.

– Półtora roku pandemii było katastrofalne dla restauracji i całego segmentu HoReCa. Wirus nie zatrzymał jednak konsumpcji wina, ale zmienił kanały jego sprzedaży – tłumaczy Paweł Gąsiorek, prezes Domu Wina. – Wzrost sprzedaży bezpośredniej wyrównał zapaść na rynku gastronomicznym. Teraz restauracje już działają i powoli ten sektor się odbudowuje. Kiedy wróci do pełni sił? To w tej chwili trudno określić – mówi. I dodaje, że spadek sprzedaży wódki to również kwestia oczekiwań klientów. – To fragment szerszego zjawiska, którym jest wzrost wymagań konsumentów wobec jakości artykułów spożywczych, również wina i wódki – tłumaczy.

Skomplikowane naliczanie

Opłata cukrowa weszła w życie 1 stycznia 2021 r., obejmuje napoje z dodatkiem cukrów, substancji słodzących oraz kofeiny lub tauryny oraz butelki z alkoholem do 200 mln. W przypadku alkoholu sprawa jest prosta, bo to ok. 1 zł za 100 mln, ale z napojami jest trudniej. Opłaty są naliczane na każdy 1 litr napoju: stała 0,50 zł oraz zmienna – 0,05 zł za każdy gram cukrów ponad limit 5 gr/100 ml. Dodatkową opłatą objęte są napoje z kofeiną lub tauryną (0,1 zł za litr napoju). Niższy podatek dotyczy napojów z min. 20 proc. soku owocowego/warzywnego czy roztworów węglowodanowo-elektrolitowych (np. izotoniki) – zwolnione są one z części stałej. Napoje słodzone z dominującą zawartością mleka (np. kawa mrożona), suplementy diety i wyroby medyczne są zwolnione z opłaty.

Opinia dla „rz"

Maciej Ptaszyński, wiceprezes Polskiej Izby Handlu